Nema osobe na svetu koja bar jednom u životu nije igrala neku igru sa kartama.
Špil od 52 karte dobro je poznat širom planete, a likovi kraljeva, dama i žandara danas su skoro pa univerzalni, a svakako prepoznatljivi svuda.
Ipak, šta ako bismo vam rekli da se iza njihovih lica ne kriju izmišljeni junaci nastali maštom nekih starih štampara, već prave istorijske ličnosti?!
O tome kako su karte stigle do Evropljana i danas postoji više teorija. Najverovatnija je da su doputovale iz Kine, Indije i Persije i to sasvim sigurno u drugoj polovini XIV veka jer od tada potiču prve crkvene zabrane koje obećavaju pakao svakome ko se bude kockao i poklekao pred ovom “đavoljom rabotom”.
Sastav i izgled špilova razlikovao se od države do države, a slično je bilo i sa brojem karata. Italijanski špliovi, na primer, imali su 56 karata. Uobičajeni špil od 52 karte koji je danas najrasprostranjeniji vodi poreklo od francuskih karata iz 15. veka.v
Istoričari i danas nagađaju da su karte sa četiri znaka – tref, pik, karo i herc (detelina, list, romb i srce) predstavljale četiri srednjovekovna sloja društva. Trefovi tako simbolizuju seljake (detelina je hrana za svinje), pikovi aristokrafiju (kao šiljci na kopljima, simbol vitezova), karoi bogataše, a hercovi crkvene starešine.
Negde u ovo vreme počinje i masovnija proizvodnja karata koja uskoro potpuno zamenjuje ručno oslikavanje koje je prvo postojalo. Francuski majstori postaju poznati širom Evrope pre svega zato što su usavršili proizvodnju uz pomoć drvenog bloka i bakarne ploče što im je omogućilo da karte proizvode mnogo brže nego bilo ko drugi.
Upravo oni počinju i da dodeljuju imena “kartama sa licima” tj. kraljevima, damama i žandarima mada su se identiteti osoba koje su predstavljale menjali u zavisnosti od proizvođača i njegovih želja.
Kraljevi
Naročito su ličnosti kraljeva koji su se nalazili na kartama bile podložne promenama.
Kralj herc
Karlo Veliki – franački kralj krunisan 800. godine, prvi car Franačkog carstva i prvi car u zapadnoj Evropi nakon propasti Zapadnog rimskog carstva.
ili
Šarl VII Pobednik – francuski kralj iz dinastije Valoa koji je vladao sredinom 15. veka. Uspeo je da oslobodi Francusku od Engleza tokom Stogodišnjeg rata i reformiše vojsku i državu.
ili
Šarl VI Ludi – Interesantno je i to da u većini špilova kralj srce jedini nema brkove. Razlog za to treba tražiti upravo u načinu proizvodnje ovih karata. Neki manje vešt proizvođač, kaže priča, loše je izradio drveni kalup i tako izmenio prvobitni dizajn karte. Kralj srce je tako izgubio brkove, a i prvobitna sekira mu je zamenjena za mač. Neki su u ovome videli nameru da se ovaj kralj predstavi kao Šarl VI Ludi (nije imao brkove) i koji je bio mentalno oboleo i za koga se pričalo da se ubio proburazivši se mačem. Zato se ova karta nekada zove i “kralj samoubica”.
Kralj pik
David – biblijski kralj Izraela i Judeje. Po predanju bio je naslednik prvog kralja Izraela Saula i onaj koji je ujedinio 12 izraelskih plemena.
Kralj karo
Gaj Julije Cezar – rimski vojskovođa, političar i pisac.
Kralj tref
Aleksandar Veliki – makedonski kralj i čuveni osvajač koji je stvorio carstvo koje se prostiralo od Grčke do Indije.
Kraljice/dame
Identitet kraljica na kartama još je teže utvrditi neko kraljeva jer one nisu bile tako poznate. Ovo je najrasprostranjenije tumačenje:
Kraljica herc
Judit – biblijska ličnost, lepa udovica koja je iskoristila svoje ženske čari i lukavstvo da odseče glavu asirskom vojskovođi Holofernu.
ili
Izabel od Bavarske – žena Karla VI i majka Karla VII
Kraljica pik
Atina – grčka boginja mudrosti
ili
Jovanka Orleanka – heroina Francuske iz Stogodišnjeg rata, spaljena na lomači.
Kraljica karo
Rahila – biblijska proročica i prva žena proroka Jakova, jednog od tri velika jevrejska patrijarha, majka Josifa i Venijamina.
Kraljica tref
Argina – anagram reči regina što na latinskom znači kraljica ili može označavati iskrivljen oblik imena Argeja kako se zvala mitološka princeza iz Arga.
ili
Agnes Sorel – prva zvanično priznata ljubavnica nekog francuskog kralja. Bila je omiljena konkubina kralja Karla VII.
ili
Junona – kraljica bogova u rimskoj mitologiji, ekvivalent Here
Žandari
Imena žandara tj. vitezova ostala su konstantna i nikada se nisu menjala.
Žandar herc
La Ir – Etijen de Vinjoles, saborac Jovanke Orleanke, vitez i heroj Francuske
Žandar pik
Holgar Danski – ličnost iz danske epske poezije, vitez Karla Velikog koji je po legendi otet od strane veštice Morgan la Fej, sestre kralja Artura
Žandar karo
Hektor – trojanski junak, sin trojanskog kralja Prijama i Ahilov suparnik koga je ovaj ubio tokom Trojanskog rata
Žandar tref
Juda Makavejski – heroj jevrejske pobune protiv vladavine Seleukida u 1. vek pre nove ere
ili
Lanselot – drugi vitez iz legende o Arturu, zaljubljen u kraljicu Ginevru
Nakon Francuske revolucije prekinuta je praksa štampanja imena na kartama, jer je bilo potrebno što pre raskinuti sa bilo kakvim monarhističkim obeležjima.
Reč je dakle bila o privremenoj praksi i zato se može reći da današnje kraljevske figure na kartama (naročito kada znamo da se većina njih proizvodi u Kini) verovatno nemaju mnogo toga zajedničkog sa svojim prvobitnim uzorima. Priča je, ipak, ostala.
IZVOR:SRBIJADANAS.RS
