Da li je indeks zaobljenosti tela korisniji od indeksa telesne mase

Za razliku od tradicionalnih mera kao što je indeks telesne mase (BMI), BRI ima za cilj da stekne sveobuhvatniju sliku oblika tela i raspodele masti, što su ključni indikatori ukupnog zdravstvenog stanja i rizika od smrtnosti.

Indeks zaobljenosti tela je matematički proračun koji procenjuje oblik tela i raspodelu masti pojedinca na osnovu visine i obima struka. Razvijen kao alternativa, i dizajniran da pruži nijanse u razumevanju zdravstvenih rizika povezanih sa viškom telesne masti i kako bi objasnio ozbiljnu gojaznost, koja je kritični faktor u mnogim hroničnim stanjima.

Indeks zaobljenosti tela (BRI) se izražava kao jedna numerička vrednost, pri čemu veće vrednosti ukazuju na veći stepen zaobljenosti i, potencijalno, veće zdravstvene rizike. Formula je pristupačna i neinvazivna, što je čini praktičnim alatom i za kliničku i za ličnu upotrebu.

Veruje se da je indeks zaobljenosti tela uveden oko 2013. godine u radu čiji su koautori istraživači iz Nju Džerzija, Njujorka, Luizijane i Nemačke. To je proračun koji koristi visinu, težinu, obim struka i obim kukova za određivanje potencijalnih zdravstvenih rizika.

Poželjne vrednsoti BRI su ispod 10, a neki stručnjaci prenose da se rezultat od 3 do 7 generalno smatra dobrim rezultatom. Pad ispod 3 je povezan sa negativnim zdravstvenim ishodima u nekim istraživanjima, a prelazak iznad 7, a posebno preko 10, ukazuje na povećan rizik od zdravstvenih problema, prenosi draxe.com.

Da je „vreme je da se uvedu bolji parametri od indeksa telesne mase” – tvrdi i grupa od 58 međunarodnih stručnjaka iz oblasti medicine gojaznosti, endokrinologije, barijatrijske hirurgije, kardiovaskularne medicine, gastroenterologije i primarne nege – u predlogu objavljenom 14. januara u The Lancet Diabetes & Endocrinology.

Kako izračunati indeks zaobljenosti tela

Evo formule:

Koraci za izračunavanje: Izmerite obim struka (waist circumference) u centimetrima, u visini pupka, zatim izmerite svoju visinu (height), takođe u centimetrima. Unesite ove vrednosti u formulu.

Tumačenje: Viša vrednost indeksa ukazuje na više abdominalne masti i veće zdravstvene rizike. Niži indeks ukazuje na vitkiji oblik tela. Indeks zaobljenosti se ipak često koristi u kombinaciji sa drugim merama kao što su Indeks telesne mase za sveobuhvatniju procenu zdravlja.

Istraživanja su pokazala da je distribucija telesne masti, posebno masti oko abdomena, značajan pokazatelj zdravstvenih rizika kao što su kardiovaskularne bolesti, dijabetes tipa 2 i metabolički sindrom. Pošto indeks zaobljenosti direktno uzima u obzir obim struka, nudi ciljaniju, odnosno tačniju procenu ovih rizika u poređenju sa isključivo – indeksom telesne mase.

Efikasniji pokazatelj

Studija iz 2021. godine u Kini otkrila je da je indeks zaobljenosti tela superiorniji indikator povezan sa kardiometaboličkim rizikom. Ova studija preseka, koja je obuhvatila 17.000 učesnika, sugerisala je da indeks zaobljenosti može biti efikasniji od indeksa telesne mase i drugih indikatora u identifikaciji osoba koje su u riziku od stanja kao što su visok krvni pritisak, abnormalni nivoi holesterola i insulinska rezistencija.

Još jedna studija iz 2024. godine objavljena u JAMA Network Open povezala je veće rezultate indeksa zaobljenosti sa povećanim rizikom od smrtnosti naglašavajući njegovu vrednost u predviđanju dugoročnih zdravstvenih ishoda. Studija je obuhvatila 32.995 stanovnika SAD i procenila je njihov indeks zaobljenosti i zdravstveno stanje od 1999. do 2018. godine.

Centimetri važni koliko i grami

Tokom tog vremena, prosečan indeks zaobljenosti se povećao sa 4,8 na 5,62, dok je postojao povećan rizik od smrtnosti za osobe sa – i previsokim i preniskim rezultatima. Na primer, studija je otkrila da ljudi sa indeksom zaobljenosti tela od 6,9 ili više imaju za 49% veći rizik od smrtnosti, a oni sa indekstom ispod 3,4 imaju za 25% veći rizik.

Napredak u proceni sastava tela

Autori studije su zaključili da je „veza između BRI i smrtnosti od uzroka poput visokog pritiska, povišenog holesterola i kardiovaskularnih problema pratila oblik slova “U”, pri čemu su i grupe sa najnižim i najvišim BRI imale značajno povećan rizik od smrtnosti od svih uzroka“.

Stručnjaci nastavljaju da istražuju povezanost indeksa zaobljenosti tela i uticaja na druga stanja, uključujući: dijabetes i predijabetes, srčanu insuficijenciju, hipertenziju…

Indeks zaobljenosti tela predstavlja značajan napredak u proceni sastava tela i zdravstvenih rizika, nudeći detaljniju perspektivu od indeksa telesne mase, navode istraživači. Naglasak na distribuciji masti čini ga vrednim alatom za predviđanje zdravstvenih ishoda povezanih sa gojaznošću.

Međutim trebalo bi ga koristiti kao deo šire procene zdravlja, a ne kao samostalni indikator, ističu istraživači.